SmartTrans
Draagvlak voor de transitie naar aardgasvrije wijken op basis van slimme en flexibele routekaarten
Publieke samenvatting / Public summary
Aanleiding
In het Energierapport “Transitie naar duurzaam” (januari 2016) geeft het kabinet aan dat keuzes over de inrichting van de warmtevoorziening het beste lokaal kunnen worden gemaakt op basis van lokale omstandigheden. Het kabinet maar ook veel gemeenten en woningbouwcorporaties delen de visie dat de gebouwde omgeving in 2050 klimaatneutraal moeten zijn. Gemeenten hebben daarom afgesproken in 2020 een planning klaar te hebben hoe de gebouwde omgeving aardgasvrij te maken, terwijl de woningbouwcorporaties al in 2018 een routekaart willen hebben hoe de eigen woningvoorraad CO2 neutraal te krijgen. De technische oplossingen voor een aardgasvrije gebouwde omgeving zijn in grote lijnen bekend en grofweg te verdelen in de aanbodkant van energie en de vraagkant (woning/gebouw). Naast de aanbod- en vraagkant is de infrastructuur een derde belangrijke component die de gekozen oplossingen moet faciliteren. Besluitvorming welke oplossing te kiezen blijkt in de praktijk weerbarstig: er moeten concrete keuzen gemaakt worden, terwijl bijvoorbeeld de kosten onzeker zijn en draagvlak nog gecreëerd moet worden. Verandering roept weerstand op en onzekerheden leiden vaak tot besluiteloosheid.
Doelstelling
Dit project beoogt gemeenten en andere betrokkenen te ondersteunen bij het ontwikkelen van slimme routekaarten naar een aardgasvrij gebouwde omgeving in 2050. De basis-ingrediënten voor zo'n slimme routekaart zullen in samenspraak met twee pilotgemeenten vastgesteld worden, waarbij actief gezocht wordt naar input en feedback van andere stakeholders. Voorbeelden van zulke basis-ingrediënten zijn het vastleggen van een ambitieus tijdspad dat gemonitord kan worden, het vaststellen van criteria in welke volgorde de wijken aan te pakken, zoeken naar synergie, potentiële weerstand niet uit de weg maar op zoek gaan naar condities voor draagvlak, flexibiliteit inbouwen voor te kiezen oplossingen voor wijken die later aangepakt worden, en, last but not least, de haalbaarheid van de harde deadlines koppelen aan aanpassing van noodzakelijke randvoorwaarden. Hiermee sluit het project aan op de doelstelling van MVI-E om de kans te vergroten dat maatschappelijk gewenste en verantwoorde energie-innovaties daadwerkelijk gerealiseerd worden.
Korte omschrijving
Het project start met een inventarisatie van lopende initiatieven en tools: wat werkt en wat niet? In het project wordt het Technologisch Innovatiesysteem (TIS) raamwerk als analysekader gebruikt. Het TIS raamwerk biedt handvatten om de samenhang van problemen in een innovatiesysteem (zoals de renovatie van bestaande gebouwen) beter te begrijpen. Dit project beoogt het TIS raamwerk ook als interventie tool in te zetten. De met deze methodiek ontwikkelde procesaanpak wordt toegepast op twee pilotgemeenten (Breda en Nijmegen) ter ontwikkeling van slimme routekaarten. De kennis opgedaan in de pilots wordt aangevuld met inzichten en leerervaringen uit lopende initiatieven.
Resultaat
Het resultaat van het project is een procesaanpak en een evaluatiemethode, gebaseerd op een wetenschappelijk gefundeerde methodiek, die gemeenten in staat stelt om samen met andere stakeholders een slimme routekaart te ontwikkelen voor de transitie naar aardgasvrij wijken. Daarnaast worden de praktijk- en leerervaringen met de procesaanpak en evaluatiemethodiek in de twee pilotgemeenten gerapporteerd.
In het Energierapport “Transitie naar duurzaam” (januari 2016) geeft het kabinet aan dat keuzes over de inrichting van de warmtevoorziening het beste lokaal kunnen worden gemaakt op basis van lokale omstandigheden. Het kabinet maar ook veel gemeenten en woningbouwcorporaties delen de visie dat de gebouwde omgeving in 2050 klimaatneutraal moeten zijn. Gemeenten hebben daarom afgesproken in 2020 een planning klaar te hebben hoe de gebouwde omgeving aardgasvrij te maken, terwijl de woningbouwcorporaties al in 2018 een routekaart willen hebben hoe de eigen woningvoorraad CO2 neutraal te krijgen. De technische oplossingen voor een aardgasvrije gebouwde omgeving zijn in grote lijnen bekend en grofweg te verdelen in de aanbodkant van energie en de vraagkant (woning/gebouw). Naast de aanbod- en vraagkant is de infrastructuur een derde belangrijke component die de gekozen oplossingen moet faciliteren. Besluitvorming welke oplossing te kiezen blijkt in de praktijk weerbarstig: er moeten concrete keuzen gemaakt worden, terwijl bijvoorbeeld de kosten onzeker zijn en draagvlak nog gecreëerd moet worden. Verandering roept weerstand op en onzekerheden leiden vaak tot besluiteloosheid.
Doelstelling
Dit project beoogt gemeenten en andere betrokkenen te ondersteunen bij het ontwikkelen van slimme routekaarten naar een aardgasvrij gebouwde omgeving in 2050. De basis-ingrediënten voor zo'n slimme routekaart zullen in samenspraak met twee pilotgemeenten vastgesteld worden, waarbij actief gezocht wordt naar input en feedback van andere stakeholders. Voorbeelden van zulke basis-ingrediënten zijn het vastleggen van een ambitieus tijdspad dat gemonitord kan worden, het vaststellen van criteria in welke volgorde de wijken aan te pakken, zoeken naar synergie, potentiële weerstand niet uit de weg maar op zoek gaan naar condities voor draagvlak, flexibiliteit inbouwen voor te kiezen oplossingen voor wijken die later aangepakt worden, en, last but not least, de haalbaarheid van de harde deadlines koppelen aan aanpassing van noodzakelijke randvoorwaarden. Hiermee sluit het project aan op de doelstelling van MVI-E om de kans te vergroten dat maatschappelijk gewenste en verantwoorde energie-innovaties daadwerkelijk gerealiseerd worden.
Korte omschrijving
Het project start met een inventarisatie van lopende initiatieven en tools: wat werkt en wat niet? In het project wordt het Technologisch Innovatiesysteem (TIS) raamwerk als analysekader gebruikt. Het TIS raamwerk biedt handvatten om de samenhang van problemen in een innovatiesysteem (zoals de renovatie van bestaande gebouwen) beter te begrijpen. Dit project beoogt het TIS raamwerk ook als interventie tool in te zetten. De met deze methodiek ontwikkelde procesaanpak wordt toegepast op twee pilotgemeenten (Breda en Nijmegen) ter ontwikkeling van slimme routekaarten. De kennis opgedaan in de pilots wordt aangevuld met inzichten en leerervaringen uit lopende initiatieven.
Resultaat
Het resultaat van het project is een procesaanpak en een evaluatiemethode, gebaseerd op een wetenschappelijk gefundeerde methodiek, die gemeenten in staat stelt om samen met andere stakeholders een slimme routekaart te ontwikkelen voor de transitie naar aardgasvrij wijken. Daarnaast worden de praktijk- en leerervaringen met de procesaanpak en evaluatiemethodiek in de twee pilotgemeenten gerapporteerd.