De energietransitie van onderaf

Hoe kan de beweging van duurzame, lokale energie-initiatieven de transitie naar een duurzame energiehuishouding versnellen?

Sinds een aantal jaren stijgt het aantal duurzame, lokale energie-initiatieven in snel tempo. Initiatieven waarbij burgers, mkb-bedrijven en/of woningbouwcorporaties zelf energie (willen) besparen en/of produceren. Er is sprake van een ‘energieke burgerbeweging’ die zich vaak bundelt in coöperaties. Hun maatschappelijke impact is aanzienlijk.

Onderzoeksvraag

Hoe kan de beweging van duurzame, lokale energie-initiatieven de transitie naar een duurzame Nederlandse energiehuishouding versnellen?

Onderzoeksmethode

In een aantal werkpakketten is 14 maanden lang vanuit verschillende niveaus en perspectieven gekeken naar nieuwe samenwerkingsverbanden. Voor het onderzoek is met verschillende partijen samengewerkt, waaronder energiecoöperaties, leveranciers, netbeheerders en banken. Niet alleen de conflicterende belangen van deze organisaties zijn besproken. Ook is gekeken wat zij elkaar te bieden hebben. Dat is volgens de onderzoekers de sleutel tot succes: het gesprek tussen partijen om te zoeken naar een uitruil van waarden. Alleen dan kan een vruchtbare samenwerking op gang komen, aldus de onderzoekers.

Resultaten

Uit het onderzoek is gebleken dat energiecoöperaties tegen knelpunten aanlopen. Individueel kunnen zij geen grotere bijdrage leveren aan de energietransitie. Ook partijen als energieleveranciers en ontwikkelaars van windmolens stuiten op barrières. Overheden op elk niveau vragen zich af welke rol ze moeten spelen in de geprivatiseerde energiemarkt. De oplossing moet gezocht worden in de samenwerking tussen burgers, overheid en het bedrijfsleven: samen vooraf de agenda en doelstellingen bepalen en deze samen vanuit de individuele kracht van betrokken partijen uitwerken en realiseren.

Om ervoor te zorgen dat de partijen elkaar ook weten te vinden, hebben de onderzoekers een Serious Game ontwikkeld: een spel waarbij verschillende partijen moeten samenwerken om gemeente ‘X’ klimaatneutraal te krijgen. Het is een strategisch rollenspel, waarbij elke deelnemer een stakeholder met zijn eigen belangen en handelingsperspectief vertegenwoordigt. Zo ervaart men dat het belangrijk is om te weten wie de stakeholders zijn, wat hun belangen zijn én dat het helpt om open te zijn over je belangen en de gezamenlijkheid hierin te zoeken. TNO verspreidt in samenwerking met HIER Opgewekt het spel onder lokale initiatieven en hoopt zo ten minste 100 gemeentes te bereiken.